Epidemiyoloji
HLH her yasta görülebilmektedir. Primer HLH daha çok infant döneminde, ilk 1-2 ayda saptanmaktadir. Sekonder HLH ise her yasta görülebilmesine karsin çocukluk çaginda daha fazladir. Primer HLH otosomal resesif kalitim gösterdiginden akraba evliligi fazla olan toplumlarda insidansi yüksektir. Perforin gen mutasyonu %20 iken Türkiyede bu oran %30 bulunmustur.HLH her iki cinste esit olarak görülmektedir. Insidansi yilda milyonda 1.2 vaka olarak rapor edilmistir. Son yillarda sekonder HLH vakalarin daha iyi tanimlanabilmesi sonucu vaka sayisi artmaktadir.HLHli hastalarda infeksiyon saptanmasi primer veya sekonder HLH ayirimi için yeterli degildir. Her iki form da infeksiyonla baslayabilir. Ayrica primer HLHli hastada pansitopeni ve NK hücre aktivitesinde azalma oldugundan sekonder infeksiyon görülebilir. Bununla birlikte birçok hastada infeksiyonun tedavisi sonucunda HLH tablosunun düzelmesi HLHnin altta yatan infeksiyona sekonder oldugunu da göstermektedir. HLHye neden olan birçok virus, bakteri, mantar ve parazit tanimlanmistir.
Klinik
HLHnin en tipik bulgulari ates, hepatosplenomegali ve sitopenidir. Uzun süren 38.5 derecenin üzerinde ates vardir. Pansitopeniye sekonder ekimoz ve solukluk görülebilir. Bazi vakalarda sarilik vardir. HLHli hastalarin %65inde nonspesifik döküntü saptanmistir. Konvulsiyon, ataksi, hemipleji, mental durum bozukluklari ve irritabilite gibi nörolojik semptomlar bildirilmistir. Halsizlik, istahsizlik, kilo kaybi görülebilir. HLH tanisi koymak için “Histiocyte Society”nin belirledigi tani kriterleri mevcuttur. HLH tani kriterleri HLHyi tanimlayan genetik defekt bulunmasiKlinik ve laboratuar kriterler (8 kriterden en az 5inin olmasi)• Ates• Splenomegali• Sitopeni: Periferik kanda 2 veya 3 seride saptanan düsüklük Hemoglobin 9g/dl altinda olmasi Trombosit: 100.000/mm3 altinda olmasi Absolü nötrofil: 1000/mm3 altinda olmasi• Hipertrigliseridemi ve/veya hipofibrinojenemi• NK hücre aktivitesinin azalmasi veya olmamasi• Ferritin 500 nanogram/ml üzerinde olmasi• Solubl CD25 yüksek olmasi (2400 U/ml)• Kemik iligi, dalak veya lenf nodunda hemofagositozHLHli hastalarda sitopeni, trigliserit yüksekligi, fibrinojen düsüklügü, ferritin yüksekligi disinda laktik dehidrogenaz yüksekligi, transaminaz, bilirubin yüksekligi, hiponatremi, protein, albumin düsüklügü saptanabilir. BOS incelemesinde orta dereceli pleositoz görülebilir. PTT uzamasi, fibrin yikim ürünlerinin artisi saptanabilir. Bu tanisal kritelere ragmen HLHnin primer veya sekonder ayirimi yapilamayabilir. HLHyi tanimlayan genetik defekt bulunmasi primer HLH oldugunu gösterir. Ancak bu defektler yoksa hastanin yasinin küçük olmasi ve pozitif aile öyküsü oldugunda primer HLH tanisi konabilir. Anne-baba arasindaki akrabalik tanida yardimcidir.
Prognoz ve Tedavi
Primer HLH tedavi edilmedigi zaman fatal seyirlidir ve ortalama yasam yaklasik 2 ay kadardir. Infeksiyona sekonder gelisen HLHde %50 mortalite bildirilmistir. Tedavide semptomlara yol açan hipersitokinemiyi baskilamak gerekmektedir. HLHnin standart tedavisi “Histiocye Society”nin önerdigi HLH-2004 protokolüdür. Bu tedavide; kortikosteroid, siklosporin A ve etaposid kombinasyonu kullanilmaktadir. Primer vakalarda, kemik iligi nakli için uygun donör bulununca nakil önerilmektedir. Infeksiyona sekonder HLH düsünüldügünde; altta yatan infeksiyonun tedavisi ve HLH-2004 tedavi protokolünün ilk 8 haftalik tedavisinin verilerek takip edilmesi, eger reaktivasyon varsa tedaviye devam edilmesi önerilmektedir. Ancak infeksiyonun neden oldugu bazi hafif vakalarda kortikodteroid ve intravenöz immünglobulin yeterli olabilmektedir. Makrofaj aktivasyon sendromu olan hastalarda yüksek doz kortikosteroid ve/veya siklosporin A önerilmektedir.Sonuç olarak uzun süreli ates, sitopeni ve hepatosplenomegali saptanan hastalarda HLH da düsünülmeli ve kemik iligi aspirasyonu yapilarak hemofagositoz arastirilmalidir.