Diğer

Taburculuk Sonrasi Beslenme ve Anne Sütünün Güçlendirilmesi

  • Sule Yigit

J Curr Pediatr 2008;6(1):-

Prematüre bebeklerin çogunun özellikle de 1500 gram altindaki bebeklerin erken çocukluk döneminde agirliklarinin, boylarinin ve bas çevrelerinin yasitlarina göre düsük oldugu bilinmektedir. Erken dönemde büyümenin özellikle de bas çevresindeki büyümenin nörolojik gelisim ile ilgili oldugu bilindiginden, beslenme prematüre bebekler için çok önemlidir. Prematüre bebeklerin gelisiminde istenen ayni gebelik yasindaki fetusa uygun bir gelisme saglamaktir. Çok küçük prematüre bebeklerden prematürelige bagli önemli bir komplikasyonu olmayanlar da bile taburcu olurken vücut agirligi referans alinan fetusun ortalama agirligina göre düsüktür. Aslinda taburcu olurken bu bebeklerin çogu istenilen hizda kilo almakta olmalarina karsin yasamin ilk haftalarinda yeterli beslenmenin yapilamamis olmasi bebeklerin vücut agirliklarinin düsük olmasinda en önemli etkendir. Hastanedeki yatislari süresince vücut agirligi 1500 gramdan az olan prematüre bebeklerin beslenmesinde anne sütünün zenginlestirilmesi rutin olarak kullanilmaktadir. Anne sütü zenginlestiricilerinin eklenmesi ile prematüre bebegin hem anne sütünün immünolojik ve diger özelliklerinden yararlanmasi saglanmakta ayni zamanda prematüre bebegin büyümesi için gereken protein, kalsiyum fosfor gibi önemli besin ve minerallerin daha yüksek dozda verilmesi saglanmaktadir. Ülkemiz bulunan tek anne sütü zenginlestiricisi olan eoprotin eklenmesi ile 100 ml anne sütünün içeriginde ne gibi degisiklikler oldugu Tablo 1’de görülmektedir. Hastanedeki izlemleri sirasinda yakin takip edilen zenginlestirilmis anne sütü veya prematüre mamalarla beslenen prematüre bebeklerin taburcu olduktan sonraki beslenmeleri konusunda net bilgiler yoktur, bu konudaki çalismalarin kisitli olmasi nedeniyle taburculuk sonrasinda kullanilmasi gereken besinin ne oldugu veya hangi vitamin minerallerin eklenmesi gerektigi konusu tartismalidir. Hizli büyümenin ileride obezite ve metabolik sendroma neden olabilecegi gibi son zamanlarda ortaya çikan bazi bilgiler bu konunun daha da tartismali olmasina neden olmaktadir. Taburcu olduktan sonra büyümenin yakalanmasi için gereken besinlerin miktarlari tam belirlenememis olsa da, prematüre bebeklerin taburculuk sonrasi dönemde protein gereksinimlerinin zamaninda dogan bebeklerden daha yüksek, 2.5-3.5 gr/kg/gün oldugu tahmin edilmektedir. Prematüre bebeklerin almalari gereken günlük hedef kalsiyum miktari 150-175 mg/kg, fosfor miktari ise 90-105 mg/kg olarak belirlenmistir. A vitamini gereksinimi konusunda sinirli sayida çalisma vardir ve günlük en az 1000 ünite A vitamininin gerekli oldugu düsünülmektedir. Vitamin D gereksinimleri 200-400 ünite/gün, demir gereksinimleri 2-4 mg/kg olarak belirlenmistir. Günlük beslenme miktarinin 200 ml/kg/gün den az olmamasi önerilmektedir. Ancak prematüre bebekler günlük 200 ml/kg/gün hacminde standart mama veya anne sütü ile beslendiklerinde bu miktarda demir ve D vitamini alamadiklarindan ek vitamin mineral desteginin yapilmasi gerekir. Taburculuk sonrasinda bebegin beslenmesinde kullanilabilecek besinler 1. Anne sütü, 2. Zamaninda dogmus bebekler için hazirlanmis olan standart mamalar (term formula),3. Prematüre mamalari4.Taburculuk sonrasi düsük dogum agirlikli bebekler için hazirlanmis zenginlestirilmis mamalardir (preterm discharge formula, post-discharge formula). Yapilan çalismalarda zenginlestirilmis taburculuk sonrasi mamalarin standart mamalar ile karsilastirilmasinda; dokuz ay süre ile takip edilen bebeklerin agirlik artislarinin ve boy ölçümlerinin zenginlestirilmis mama kullanilan grupta daha iyi oldugu ancak bas çevresi ölçümlerinde fark olmadigi bildirilmistir. Zenginlestirilmis mamalarin taburculuktan sonra yaklasik alti ay veya bebegin büyüme ve biyokimyasal parametreleri normal olana kadar verilmesini; standart mamalarin yüksek laktoz içerigi ve düsük kalorisi nedeniyle kullanilmamasi gerektigini bildiren görüsler olmasina karsin; zenginlestirilmis mamalarin önemli avantajlari oldugu ve kullanilmalari gerektigi konusunda da kesin bulgu yoktur. 2007 Cochrane Database degerlendirmesinde yapilan çalismalarda bebekler 18 aylik oldugunda zenginlestirilmis mamalarin kullanilmasinin standart mama kullanilmasina göre önemli bir avantaj sagladiginin gösterilemedigi bildirilmistir. Henüz ülkemizde bulunmayan bu mamalarla beslenen bebeklerin vitamin ve mineral destegine gereksinimleri olmadigi bildirilmektedir.Taburculuktan sonra prematüre mama kullanimi ile standart mamalarin kullanimini karsilastiran çalismalarda ise bebeklerin agirlik artislarinda önemli bir fark olmadigi görülmüstür. Anne sütünün prematüre bebeklerin beslenmesinde taburculuktan sonraki kullanimina iliskin az sayida çalisma vardir. Bir çalismada hastanedeki izlem süresince zenginlestirilmis anne sütü ile beslenen bebekler taburcu edilirken bir kismi standart mama ile beslenmis digerlerine ise zenginlestirilmemis anne sütü verilmistir. Bu bebeklerin izleminde anne sütüyle beslenen grupta ilk yasta özellikle kalsiyum ve fosfor eksikligi bulgulari saptanmis ancak iki yasinda anne sütü ile beslenen bebeklerin de mama ile beslenen grubu yakaladigi saptanmistir. Diger çalismalarda da yalnizca anne sütü ile beslenen grupta agirlik artisi daha yavastir. Bu nedenle anne sütüyle beslenen prematüre bebeklerin yakin takip edilmesi önerilmektedir. Hastanede izlenirken kullanilan anne sütü zenginlestiricilerinin taburculuktan sonra uzun süreli kullaniminin uygun olmayacagi, zenginlestiricilerin konsantrasyonunun taburcu edildikten sonra yasi post konsepsiyonel terme yaklasan bebekler için fazla olacagi düsünülmektedir. Taburculuk sonrasi takip için izlenecek parametreler sunlardir (Tablo 2). Taburculuktan sonra ilk alti haftada bebegin ölçümleri asagidaki degerlerin altinda ise bebegin beslenmesinin yeniden degerlendirilmesi gerekir (Tablo 3).Takipte kullanilacak biyokimyasal ölçümlerden fosfor ve BUN tabloda belirtilen degerin altinda; alkalen fosfataz düzeyi üstünde ise bebegin beslenmesi yeniden düzenlenmelidir. Daha sonraki izlemde ilk üç ayda agirlik artisi 25-30 gr arasinda, boy artisi hafta 0.7-1 cm olmalidir. 3 – 12 ay arasinda agirlik artisi günde 10-15 gr, boy artisi haftada 0.4-0.6 cm arasinda olmalidir.Ek vitamin (D vitamini 200-400 IU) ve demir verilmesi (2 mg/kg/gün) özellikle anne sütü ile beslenen bebeklerde önerilmektedir. Anne sütüne ek olarak mama alan bebeklerde verilecek demir ve vitamin destegi alinan miktarla uyumlu olarak azaltilmalidir. Ancak bir bebegin günlük 500 ml mama tükettiginde 200 IU D vitamini alabilecegi dikkate alinmalidir. Mama alan bebeklerde demirden zengin olan mamalarin tercih edilmesi önerilmektedir. Sonuç olarak taburcu edilen prematüre bebeklerin nasil beslenmeleri gerektigi konusunda fikir birligi yoktur. Prematüre bebeklerin beslenmelerinin taburculuk sonrasinda da yakindan izlenmesi gerektigi bilinmelidir.


1. Greer FR. Post-discharge nutrition: What does the evidence support?Semin Perinatol . 2007;31:89-95.

2. Schanler RJ. Post-discharge nutrition for the preterm infant. Acta Paediatrica, . 2005;94:68-73.

3. Dusick AM. Poindexter BB, Ehrenkranz RA, Lemons JA. Growth failure in the preterm infant: can we catch up? Semin Perinatol . 2003;27:302-310.

4. Fewtrell MS. Growth and nutrition after discharge. Semin Neonatol, . 2003;8:169-170.

5. Bhatia J. Post-discharge nutrition of preterm infants. Journal Perinatol, . 2005;25:0-0.

6. Grifffin IJ. Postdischarge nutrition for high risk neonates. Clin Perinatol, . 2002;29:327-344.

7. Kurl S, Heinonen K, Lansimies E. Pre- and post-discharge feeding of very preterm infants: impact on growth and bone mineralization. Clin Physiol Funct Imaging , . 2003;23:0-0.

8. Heird WC. Determination of nutritional requirements in preterm infants, with special reference to ‘catch-up’ growth. Semin Neonatol . 2001;6:0-0.

9. Henderson G, Fahey T, McGuire W. Nutrient-enriched formula versus standard term formula for preterm infants following hospital discharge. Cochrane Database Syst Rev. 2007 Oct . 17;0:0-0.