Diğer

Asilarin Yan Etkileri

  • Isik Yalçin

J Curr Pediatr 2005;3(1):-

Asi uygulamalari en etkin ve en yaygin bir sekilde kullanilan halk sagligi girisimidir. Asilarin kullanim oranlarinin artmasi ile dünyanin birçok yerinde asi ile önlenebilir hastaliklarin insidansi dramatik olarak azaltmistir. Ancak artan asi uygulamalari asiya bagli olarak gelisen yan etkileri de arttirmaktadir. Hiçbir asi % 100 güvenli degildir. Hiçbir girisim de tamamen risksiz degildir.. Bagisiklama programlari uygulanirken asiya bagli yan etkilerin asi yapilmadigi taktirde hastaligin olabilecek komplikasyonlarinin aileye açiklanmasi asiya devam oranini arttirir.. Genellikle asiyi takiben görülen yan etkilerin çogu hafif yasami tehdit etmeyen kisa süreli yan etkilerdir. Yasami tehdit eden ciddi yan etki çok nadir görülmektedir. Asi reaksiyonlari, asi yerinde agri, kizariklik, sislik seklinde lokal reaksiyonlar veya ates,döküntü, lenfopati gibi sistemik reaksiyonlar olabilir. Yanlis bölgeye uygulama, yanlis doz ve dilüsyon, steril olmayan enjektörle enjeksiyon, uygulama hatalarina bagli yan etkilerdir. Bir diger yan etki ise altta yatan nedene baglidir.Asi komponentlerine karsi asiri duyarlik reaksiyonlari gelisebilir. Kizamik, kabakulak asilari tavuk embriyosu fibroblast doku kültürlerinde üretilir. Yumurta proteini ile çapraz reaksiyon verebilir. Bu tip reaksiyonlarda anafilaksi riski düsüktür. Dilüe asi ile deri testi yol gösterici degildir. Yumurtaya allerjik çocuklarda deri testi yapilmaksizin kizamik veya kabakulak asilari yapilabilir. Sari humma, influenza asisida yumurta proteini içerir. Agir anafilaktik reaksiyon geçirenlerde influenza asisi yapilmamalidir.Bazi asilarin içinde bulunan antibiotikler allerjik reaksiyonlar yaratabilir. Inaktif polio ve oral polio asisi streptomisin, neomisin, polimiksin-B, kizamik, kabakulak, kizamikcik ve suçiçegi asisi neomisin içerir. Duyarli kisilerde bu asilardan 48-96 saat sonra asi yerinde gecikmis tipte lokal reaksiyon (eritematöz, puriritik papül) görülebilir. Neomisine anafilaktik reaksiyon hikayesi veren kisiye neomisin içeren asi yapilmamalidir. Asilarin stabilizasyonunda kullanilan jelatine (kizamik-kizamikcik-kabakulak-suçiçegi) karsi gelisen anafilaksi nadirdir. Kuduz asisinin (HDRV) pekistirme dozundan sonra % 6 oraninda serum hastaligi rapor edilmistir. Pnönomokok, Hib, hepatit B ve oral polio asisi çok nadir olarak asiri duyarlik reaksiyonu yapabilir.BCG asisi % 0.1 - % 4 oraninda süpüratif BCG lenfadeniti, nadirende yaygin BCG infeksiyonu ve osteit nedeni olabilir.Sellüler (DTP) ve asellüler (DtaP) bogmaca asisi içeren difteri-tetanoz bogmaca asisinin ilk 72 saat içinde görülen yan etkileri tabloda görülmektedir.


Yan etkiDTPDtaPLokal etkiHassasiyet% 43-51% 7-12Endurasyon% 11-13% 1Eritem% 7-8% 1-2Sistemik etkiAtes ? 38 0C% 4-40% 0.5-4Uyku hali% 26-60% 16-39Istahsizlik% 19-27% 5-6Huzursuzluk% 56-73% 27-35Üç saatten fazla süren374-552/100.00026-103/100.000Durdurulamayan aglamaAtes ? 40 0C24-456/100.0008-52/100.000Kollaps8-81/100.0000-14/100.000(hipotonik-hiporesponsif atak)Konvülsiyon8-22/100.0000-26/100.000(atesli veya atessiz)


Tetanoz asisi eritem, endürasyon ve agri gibi lokal veya ürtiker, anafilaksi, periferik nöropati gibi sistemik reaksiyonlar yapabilir.Oral polio asisina bagli paralitik hastalik 2.4 milyon dozda bir görülür. Immun yetersizligi olanlarda asilanmamis eriskinlerde asiya bagli paralitik hastalik riski artar. Kizamik asisindan 5-12 gün sonra, 1-5 gün süren ates yükselmesi, % 5 oraninda morbiliform döküntü, konvülziyon ve 1.000.000/1 oraninda da ensefalit görülebilir. Kizamikcik asisindan 7-12 gün sonra geçici akut artrit, kabakulak asisindan 15-35 gün sonra aseptik menenjit ve sensorinörel tipte isitme kaybi rapor edilmistir.Hepatit B asisi lokal agri, hafif ates, 600.000 dozda / 1 anafilaktik reaksiyon görülebilir. Böyle bir durumda asi kontrendikedir. Plazma kaynakli hepatit B asisindan sonra Guillain-Barre bildirilmistir. Hepatit A asisindan sonra lokal agri, isi artisi ve bas agrisi görülebilir.Konjuge hemopilus influenza tip b asisi lokal eritem, endürasyon, agri (% 5-30) yapabilir. Nadiren ates, huzursuzluk görülür.Influenza asisina bagli lokal reaksiyon % 1 oranindadir. Ates, halsizlik miyalji gibi yakinmalar 1-2 gün olabilir.Suçiçegi asisindan sonra makülopapüler, papüloveziküler döküntü % 7-8 oraninda karsilasilir. Lokal reaksiyon % 20-35 oraninda, asi sonrasi zoster sikligi, hastaliga göre çok seyrek görülür.Asi yan etkilerinin ayirici tanisi ve daha iyi asi programlarinin gelistirilmesi için asi yan etki sistemi sarttir. Ancak ABD gibi gelismis ülkelerde bile asi güvenirliligini sürekli degerlendirmek için gerekli bilgi ve alt yapida bosluklar ve sorunlar vardir. Bu eksiklikleri gidermek için CDC, 1989 yilinda VSD (Vaccine Safety Datalink) projesini hazirlamistir. VSD projesinde 0-6 yas arasinda 500.000 çocukta demografik bilgiler, asi kayitlari, saglik servisi verileri bilgisayara yüklenmistir. 3 yillik izleme süresinde 550.000 doz DTP, 311.000 doz MMR asisi yapilmistir.Bu sistemin en önemli amaci asi güvenirliginin daha iyi anlasilmasi ve asi hasarini minimalize etmek için daha güvenli asilarin gelismesini saglamaktir.


1. Anerican Academy of Pediatrics. Active immunization. In: Peter G, ed. Red Book: Report of the commitee on Infections Diseases 25th ed. Elk Grove Village, IL: American Academy of Pediatrics. 2003;2003:7-53.

2. Chen RT, Glasser JW, Rhodes PH, et al. Vaccine safety datalink project: A new tool for improving vaccine safety monitoring in the United States. Pediatrics. . 1997;99:765-773.

3. Chitsike I, van Furth R. Paralytic poliomyelitis associated with oral poliomyelitis vaccine in child with HIV infection in Zimbabwe: case report. BMJ . 1999;318:3-841.

4. Christensen M, Ronne T, Christiansen AH. MMR-vaccination of children allergic to eggs. Ugeskr Leeger . 1999;161:2-1270.

5. Kelso JM Mootrey GT, Tsai TF. Anaphylaxis from yellow fever vaccine. J Allergy Clin Immunol . 1999;103:698-701.

6. 6. Peter G. Immunization practices. In: Berhman RE, Kliegman RM, Jenson HB, eds. Nelson Textbook of Pediatrics 17th ed. Philadelphia: WB Saunders compant, 2004:. 0;0:84-1174.

7. Renard JL, Guillamo JS; Ramirez JM, et al. Acute transverse cervical myelitis following hepatitis B vaccination. Evolution of anti-HBs antibodies. Presse Med . 1999;28:1290-1292.

8. Türktas I, Ergenekon E. Anaphylaxis following diphtheria-tetanus-pertussis vaccination-a reminder. Eur J Pediatr . 1999;158:0-0.

9. Tourbah A, Gout A, Liblan R, Lyon-Caen O, Bongniot C, Iba-Zizen MT, Cabanis EA. Encephalitis after hepatitis B vaccination: recurrent disseminated encephalitis or MS? Neurology . 1999;53:396-401.

10. Zipp F, Weil JG, Einhaupl K. No increase in demyelinating diseases after hepatitis B vaccination. Nat Med . 1999;5:0-964.